“ACT leert dat je kan blijven investeren in wat je belangrijk vindt, ook als je je soms wat minder voelt”

De naam ‘Acceptance and Commitment Therapy (ACT)’ zegt het al: accepteren en committeren. Ook wel: jezelf inzetten om de dingen waar jij blij van wordt en die jij belangrijk vindt waar te maken. Hoe je dit precies mogelijk maakt, legt Farhad, gedragswetenschapper bij Stichting ROOZ, uit.

“Het doel van ACT is niet om je goed te laten voelen, maar om de persoonlijke veerkracht in jezelf aan te wakkeren. In de hulpverlening zie je veel symptoombestrijding en is de hulpverlener regelmatig hard aan het werk om de cliënt van zijn negatieve gedachten en gevoelens af te helpen. ACT leert juist dat pijn en lijden bij het leven horen en dat je ondanks die pijn kan investeren in wat je belangrijk vindt. Het leerproces wordt bij de client zelf gelegd. Op die manier willen we negatieve gedachten normaliseren en mensen het gevoel geven dat het oké is als je je wat minder voelt.”

Vaardigheden

Deze normalisatie wordt gerealiseerd door middel van 6 vaardigheden die in willekeurige volgorde kunnen worden toegepast: acceptatie, defusie, mindfulness, ‘het zelf’, waarden en toegewijd handelen. Deze vaardigheden zorgen ervoor dat je psychologisch flexibeler wordt.

Acceptatie

De vaardigheid acceptatie staat in het teken van ruimte maken voor ongewenste negatieve gedachten en gevoelens, in plaats van deze weg te stoppen. Je leert accepteren dat ook negatieve gedachten en gevoelens er mogen zijn.

Defusie

Defusie draait om het besef dat ons verstand behoorlijk veel invloed heeft op ons leven, zonder dat we daar bewust van zijn. Je leert met defusie om je gedachtes wat minder serieus te nemen, zodat deze minder invloed hebben op jou.

Mindfulness

Dit onderdeel gaat niet zozeer over tot rust komen, maar over aandacht hebben voor het hier en nu. “We zijn zo goed in piekeren, waardoor we veel van wat zich op dit moment afspeelt op de automatische piloot beleven. Met mindfulness leert een persoon zijn of haar zintuigen te gebruiken om zich te realiseren wat er nu is en om in contact te staan met zichzelf.”

Het zelf

Farhad: “Ons zelfbeeld wordt voor een groot deel gecreëerd door gedachtes over onszelf die we heel serieus nemen. Deze zijn niet altijd positief.” In dit ‘hoofdstuk’ leer je om je los te weken van je strenge negatieve overtuigingen over jezelf. Daarnaast leer je om met meer zelfcompassie naar jezelf te kijken en met jezelf om te gaan.

Waarden

Binnen dit onderdeel onderzoekt Farhad met de cliënt wat zijn of haar leven waardevol maakt en hoeveel tijd hieraan wordt besteed. “Hoeveel tijd besteed je aan de dingen die jij belangrijk vindt? Vaak is dat te weinig en word je overspoeld met moetjes.”

 Toegewijd handelen

Dit is het vervolg op de vaardigheid ‘waarden’. “Nadat we de waarden op een rijtje hebben gezet, gaan we concrete plannen maken om deze waarden daadwerkelijk in te vullen, met alle bijwerkingen (angst, onzekerheid) die daarbij horen. Dit wordt opgebouwd door te beginnen met iets doen wat je binnen nu en 24 uur kan oppakken. Dat breidt je in tijd steeds meer uit”, vertelt Farhad.

Doen

Deze vaardigheden worden vanuit ACT ingezet op het moment dat iemand aanklopt bij ROOZ met een hulpvraag over gedachten, angsten, depressies of andere soortgelijke klachten. Het is belangrijk dat de client zelf wil investeren, ACT draait namelijk om één ding: doen. Farhad: “Het belangrijkste onderdeel van ACT is dat de cliënten thuis deze vaardigheden oefenen. Doen ze dat niet, dan blijft het alleen bij gesprekken. Het oefenen vraagt ook de nodige investering: hoe meer je het doet, hoe makkelijker en duurzamer het wordt. De cliënt zal zien dat het verrassende inzichten oplevert. Is iemand niet bereid om thuis tijd en energie te investeren in deze vaardigheden, dan stoppen we met ACT. Dat is een harde maar noodzakelijke boodschap.”

Gelijkwaardig

Bij ACT stelt niet alleen de cliënt zich kwetsbaar op, maar doet de hulpverlener hetzelfde. Farhad vertelt hierover: “De gelijkwaardigheid die dan ontstaat kan de klant helpen om los te komen. ACT draait erom dat de client zelf zijn of haar oplossingen bedenkt. Dit brengt de hulpverlener soms in een lastige positie, maar die open blik is heel belangrijk. De oplossing van de hulpverlener is namelijk niet per se de oplossing van de cliënt.” Dat de client zelf een oplossing zoekt maakt de zorg een stuk duurzamer. Dat is het mooie aan ACT en deze duurzaamheid sluit ook aan bij de visie van ROOZ: minder doen met meer impact.