Bij Stichting ROOZ geloven we in de kracht van ervaringsleren: een methode waarbij de cliënt niet alleen praat over zijn uitdagingen, maar ze vooral zelf ervaart. De meest effectieve manier van leren is namelijk door te doen, zelf te ervaren en daar op te reflecteren. Gespecialiseerd gezinsbegeleider en groepsbegeleider Marijn Pater legt uit waarom ervaringsleren zo waardevol is.
Wat is ervaringsleren?
Ervaringsleren betekent simpelweg leren door te doen. Team-Focus (z.d.-a) definieert ervaringsleren als volgt: “Het faciliteren van processen waarbij deelnemers geprikkeld worden om buiten hun comfortzone te komen en op basis van directe ervaringen te reflecteren op eigen gedrag, waardoor er een optimaal leerrendement kan worden behaald en verantwoordelijk gedrag wordt verduurzaamd.” Enkele voorwaarden voor ervaringsleren zijn een actieve vorm van leren en het plaatsvinden in een natuurlijke omgeving, meestal buiten. De cliënt wordt uitgedaagd om door middel van activiteiten situaties te ervaren die hem helpt inzicht te krijgen in zijn eigen gedrag. Vervolgens wordt er gereflecteerd op de ervaring en gekeken hoe deze inzichten toepasbaar zijn in het dagelijks leven. Marijn legt uit: “Mensen kunnen niet altijd de vertaalslag maken van een gesprek naar hun gedrag. Maar als ze iets daadwerkelijk ervaren, krijgen ze direct feedback van de situatie zelf. Je hoopt dat dit het leerproces niet alleen effectiever maakt, maar ook leuker.”
Hoe draagt ervaringsleren bij aan de ontwikkeling van jeugdigen?
Een mooi voorbeeld is de spanningsladder. Marijn begeleidde een jongen die moeite had met het herkennen van zijn emoties. Om hem te helpen, werd een ladder tegen een boom geplaatst en kreeg hij de opdracht deze zonder handen te beklimmen, uiteraard gezekerd. “Tijdens de oefening vroeg ik hem steeds: ‘Voelt dit als groen, geel, oranje of rood en waar voel je dat in je lichaam?’ Zo leerde hij zijn eigen spanning beter aanvoelen en herkennen,” vertelt Marijn. Door deze fysieke ervaring kreeg hij meer inzicht in hoe emoties bij hem werken.
Ook de slackline-oefening is een krachtige activiteit. De cliënt krijgt de uitdaging om over een gespannen band tussen twee bomen te balanceren. In eerste instantie probeert hij het alleen en ervaart hij frustratie als het niet lukt. Pas wanneer hij om hulp vraagt en minimale ondersteuning krijgt, merkt hij hoeveel verschil dat maakt. “Door deze ervaring ontdekt de cliënt dat hulp vragen geen zwakte is, maar juist een slimme strategie om verder te komen,” legt Marijn uit. Dit is een van de manieren om de slackline in te zetten.
Wat vraagt ervaringsleren van begeleiders?
Voor begeleiders vraagt werken met ervaringsleren dat ze flexibel, creatief en actief zijn. Daarnaast moeten ze graag buiten willen werken. Het proces is dynamisch: je weet nooit precies hoe een cliënt op een situatie reageert. Marijn legt uit: “Je moet als begeleider niet te snel ingrijpen, maar de cliënt zelf laten ontdekken wat werkt en wat niet.” Dit vraagt soms om geduld, maar de inzichten die cliënten opdoen, zijn daardoor des te waardevoller dan wanneer je ze het gewoon vertelt.
Daarnaast is het belangrijk om buiten de gebaande paden te denken. Veel ervaringsleren vindt buiten plaats, omdat de natuurlijke omgeving minder sociale structuren en regels kent dan een binnenomgeving. Dit dwingt cliënten om meer open te staan voor nieuwe ervaringen en leerprocessen. Van sport en spel tot creatieve therapieën: er zijn talloze manieren om ervaringsleren toe te passen.
Onderzoek naar ervaringsleren binnen Stichting ROOZ
Marijn onderzocht hoe ervaringsleren binnen Stichting ROOZ op een verantwoorde manier kan worden ingezet. Hij merkte dat veel jeugdzorgmethoden vooral op gesprekken gericht zijn, terwijl fysieke ervaringen vaak beter aansluiten bij jeugdigen die geen baat hebben bij een verbale manier van werken. Een belangrijke conclusie uit zijn onderzoek: ervaringsleren moet stap voor stap worden geïntroduceerd, zodat begeleiders er vertrouwd mee raken en cliënten er maximaal van profiteren. Samen bouwen we aan een werkwijze waarin ervaringsleren een vaste plek krijgt binnen Stichting ROOZ.
Wil je meer weten over ervaringsleren of hoe we dit binnen Stichting ROOZ toepassen? Neem contact met ons op!
